Mỗi khi truy cập một trang web, điều đầu tiên bạn nhìn thấy chính là tiền tố http:// hoặc https://. Đằng sau đó là HTTP Hypertext Transfer Protocol, giao thức nền tảng cho việc truyền tải dữ liệu trên Internet. Hãy cùng Xanh Cloud tìm hiểu HTTP là gì và sự khác nhau giữa HTTP và HTTPS để lướt web an toàn hơn.
HTTP là gì?
HTTP (HyperText Transfer Protocol – Giao thức Truyền tải Siêu văn bản) là giao thức ứng dụng được dùng để truyền tải dữ liệu trên World Wide Web. Nó cho phép trình duyệt (client) và máy chủ web (server) trao đổi thông tin với nhau dưới dạng các tài liệu siêu văn bản (HTML), cùng nhiều loại dữ liệu khác như hình ảnh, video, file hay script. Đây là nền tảng của toàn bộ hoạt động duyệt web hiện nay.
Lịch sử ra đời và phát triển của HTTP
- HTTP/0.9 (1991): Phiên bản đầu tiên, cực kỳ đơn giản, chỉ hỗ trợ tải về các tài liệu HTML thuần văn bản, không có header hay mã trạng thái.
- HTTP/1.0 (1996): Bổ sung header, mã trạng thái (status code), hỗ trợ truyền tải nhiều loại dữ liệu (hình ảnh, file, video…).
- HTTP/1.1 (1997): Nâng cấp quan trọng, hỗ trợ kết nối liên tục (persistent connection), pipelining, caching và cải thiện hiệu năng. Đây là phiên bản phổ biến và được sử dụng rộng rãi nhất trong nhiều năm.
- HTTP/2 (2015): Được tối ưu hóa cho tốc độ, hỗ trợ multiplexing (gửi nhiều yêu cầu trong một kết nối), nén header, cải thiện hiệu suất và giảm độ trễ.
- HTTP/3 (2019 – nay): Dựa trên giao thức QUIC (UDP), cải thiện tốc độ, độ ổn định và bảo mật trong điều kiện mạng kém ổn định. Đây là xu hướng phát triển mới cho các dịch vụ web hiện đại.
Cách thức hoạt động cơ bản của HTTP
HTTP hoạt động dựa trên mô hình client-server theo cơ chế request – response:
- Client (máy khách): Thường là trình duyệt web, gửi một yêu cầu HTTP (HTTP request) đến máy chủ.
- Server (máy chủ): Tiếp nhận yêu cầu, xử lý và trả về phản hồi (HTTP response) gồm mã trạng thái, header và nội dung dữ liệu.
- Quá trình này được thực hiện trên giao thức truyền tải TCP/IP, thường mặc định ở cổng 80 (HTTP) và 443 (HTTPS – khi kết hợp SSL/TLS để mã hóa).
Ví dụ: Khi bạn nhập một URL vào trình duyệt, trình duyệt sẽ gửi yêu cầu GET đến server, server trả về mã HTML để trình duyệt hiển thị thành trang web.
Các phiên bản HTTP phổ biến
- HTTP/0.9: Đơn giản, chỉ tải HTML văn bản.
- HTTP/1.0: Hỗ trợ header, mã trạng thái, nhiều định dạng dữ liệu.
- HTTP/1.1: Hỗ trợ kết nối liên tục, caching, phổ biến nhất trong thời gian dài.
- HTTP/2: Multiplexing, nén header, cải thiện hiệu năng.
- HTTP/3: Dựa trên QUIC (UDP), tăng tốc độ, giảm độ trễ, bảo mật tốt hơn.
Ưu điểm và hạn chế của HTTP
Ưu điểm:
- Đơn giản, dễ triển khai, cú pháp dễ hiểu.
- Tính mở rộng cao nhờ cơ chế header.
- Phổ biến và được chuẩn hóa, tương thích rộng rãi với mọi trình duyệt, hệ thống.
- Hỗ trợ nhiều loại dữ liệu, không chỉ HTML mà còn hình ảnh, âm thanh, video, API…
Hạn chế:
- Không an toàn mặc định: Dữ liệu truyền đi dạng văn bản thuần, dễ bị chặn hoặc chỉnh sửa.
- Stateless: Không lưu trạng thái giữa các lần request, gây khó khăn trong việc duy trì session (giỏ hàng, đăng nhập…), phải dùng cookie hoặc session bổ trợ.
- Hiệu năng hạn chế trong phiên bản cũ: HTTP/1.0 và 1.1 gặp vấn đề về độ trễ khi phải mở nhiều kết nối TCP, khắc phục dần trong HTTP/2 và HTTP/3.
Như vậy, HTTP chính là nền tảng giao tiếp trên web, đã không ngừng phát triển để đáp ứng nhu cầu truyền tải nhanh hơn – an toàn hơn – ổn định hơn trong kỷ nguyên số.
So sánh sự khác nhau giữa HTTP và HTTPS
| Tiêu chí | HTTP | HTTPS |
| Mã hóa dữ liệu | Không | Có (SSL/TLS) |
| Tính bảo mật | Thấp, dễ bị đánh cắp | Cao, đảm bảo toàn vẹn và an toàn |
| Cổng mặc định | 80 | 443 |
| URL hiển thị | http:// | https:// (kèm biểu tượng ổ khóa) |
| Chứng thực website | Không | Có xác minh máy chủ bằng chứng chỉ SSL |
| Ứng dụng | Trang thông tin, blog cơ bản | Website thương mại điện tử, ngân hàng, doanh nghiệp, dịch vụ yêu cầu bảo mật |
HTTP phù hợp với các trang web đơn giản, không liên quan đến dữ liệu nhạy cảm. Trong khi đó, HTTPS là lựa chọn bắt buộc với các website hiện nay bởi khả năng bảo mật, nâng cao uy tín thương hiệu và cải thiện thứ hạng SEO trên Google. Vì vậy, xu hướng chung là các doanh nghiệp và cá nhân đều nên chuyển đổi từ HTTP sang HTTPS để đảm bảo an toàn cho người dùng và tối ưu hiệu quả hoạt động trên Internet.
Hy vọng Xanh Cloud đã giúp bạn hiểu rõ HTTP là gì và phân biệt được sự khác biệt quan trọng giữa HTTP và HTTPS. Trong thời đại số, ưu tiên HTTPS là yếu tố then chốt để bảo mật dữ liệu, nâng cao uy tín và tối ưu SEO cho website của bạn. Nếu doanh nghiệp bạn đang cần giải pháp hạ tầng tối ưu, Xanh Cloud sẵn sàng cung cấp dịch vụ Cloud Server linh hoạt, giúp bạn tối ưu chi phí và đạt hiệu quả công việc cao nhất.